گذشته جریان های تکفیری

اندیشه تکفیر در جهان اسلام در چند مقطع تاریخی ظهور یافته است. اولین ظهور این تفکر در قرن اول هجری در اندیشه خوارج نمود داشت که مخالفان خود را تکفیر کرده و قتل آنها را واجب تلقی کردند. اندیشه خوارج بزودی افول کرد تا قرن چهارم هجری که دوباره توسط «بربهاری» در بغداد باز تولید شد و بر اساس آن پیروان مذهب اسلامی از جمله شیعیان مورد تهاجم و تکفیر قرار گرفتند.

اما قرن هفتم با ظهور «ابن تیمیـه» این اندیشه در جهان اسلام به شکلی گسترده پایه گذاری شد. هر چند اندیشه های ضد شیعی ابن تیمیه زیاد بود اما بیشترین هجمه آثار او علیه مذاهب اهل سنت صورت گرفت.

شرایط اجتماعی و سیاسی جهان اسلام در قرن هفتم فرصت همه گیر شدن این اندیشه را فراهم نکرد اما در قرن دوازدهم هجری توسط «محمد بن عبدالوهاب» در منطقه نجد حجاز بازتولید و با پیوند سیاسی با آل سعود وارد سیاست شد.

سیاست حکومت عمر بن خطاب منع نقل احادیث پیامبر اکرم و روى آوردن به آن بود، و کسانى را که با این روش و سیاست مخالفت مى کردند، زندان و شلاق و تعزیر مى کرد. چنانچه در مورد ابوذر و ابوالدرداء ابومسعود انصارى و دیگران انجام داد.

1ـ ذهبى مى گوید: آرى چنین بود عمر، او مى گفت: از پیامبر کمتر حدیث نقل کنید و چندین صحابى پیامبر را نسبت به نشر احادیث توبیخ کرد. آرى این شیوه و مذهب و ایده عمر و غیر عمر بود^([71]).

2ـ طبرى مى گوید: هر وقت خلیفه مردم، حاکم و یا استاندارى را براى نقطه اى اعزام مى کرد، به او چنین سفارش مى کرد: فقط قرآن بخوانید و از محمد ـصلى الله علیه و آله و سلّمـ کمتر روایت نقل کنید و من هم با شما هم صدا هستم.^([72])

3ـ قرظة بن کعب انصارى مى گوید: هنگامیکه قصد عزیمت به کوفه را کردیم، عمر بن خطاب تا منطقه «صرار» به بدرقه ما آمده و گفت: مى دانید چرا شما را بدرقه کردم؟ گفتیم: لابد بخاطر اینکه ما از صحابه رسول اللّه ـصلى الله علیه و آله و سلّم ـ هستیم؟ گفت: شما وارد آبادى و روستایى مى شوید که قرآن مى خوانند، مبادا آنان را با خواندن و قرائت احادیث پیامبر از خواندن قرآن بازدارید! تا مى توانید از پیامبر حدیث کم نقل کنید.^([73])

4ـ ذهبى مى نویسد: عمر سه نفر (از صحابه رسول اللّه ـصلى الله علیه و آله و سلّمـ) به نام هاى ابن مسعود و ابوالدردا، و ابومسعود انصارى را زندان کرد و به آنان اعتراض کرد که چرا از پیامبر ـصلى الله علیه و آله و سلّمـ زیاد حدیث روایت کردید؟^([74]).

و به نقل دیگر از حاکم و ذهبى: ابن مسعود و ابوالدرداء و ابوذر را زندانى کرد و آنان را به جرم اشاعه دادن و نقل احادیث پیامبر توبیخ نمود و آنان را تا آخر خلافتش محکوم به اقامت اجبارى در مدینه کرد^([75]).

*تقوا یکى از وظایف مهمّ رهبر اسلامى- که جاى پیامبر و امامان نشسته است- تزکیه امّت و هدایت آنها به سوى پاکى ‏هاست